Alerjik Şok Nedir?

Alerjik şok, hayati tehlikeye yol açan bir alerjik reaksiyondur. Sıklıkla; gıda alerjileri, ilaç alerjileri ve arı ve böcek sokmaları sonucunda ortaya çıkar. Acil müdahale edilmesi gereken acil bir durumdur. Alerjik şok durumunda acil müdahele çok önemlidir. Bu yazımızda sizlere alerjik şok konusunda bilinmesi gerekenleri yazdık.

Anafilaksi, bir alerjenin uyarması sonucunda vücuttaki bazı hücrelerden salgılanan çeşitli maddelerin etkisiyle ani başlayan sistemik bir alerjik reaksiyondur.

Çeşitli nedenlerle bu konuda çok sağlıklı veriler olmamakla birlikte sıklığı Avrupa’da %0,3, ABD’de %0,05-2 olarak bildirilmektedir. Fakat son yıllarda sıklığının giderek arttığı görülmektedir.

Alerjik Şok Nedenleri

Alerjik şoka diğer adıyla anafilaksiye yol açan nedenler içinde en başta besinler gelmektedir. İkinci sırada ilaçlar, daha sonrada arı sokmaları gelmektedir. Çocuklarda anafilaksiye en sık yol açan besinler süt, yumurta, yer fıstığı, kuruyemişler, balık ve deniz ürünleridir.
Bütün ilaçlar anafilaksiye neden olabilir fakat antibiyotikler, antibiyotikler içinde de penisilinin de içinde olduğu beta laktam grubu antibiyotikler en sık anafilaksiye neden olan ilaçlardır. İkinci sırada nonsteroid antiinflamatuarlar denilen ağrı kesici ateş düşürücü ilaç grubu gelmektedir.
Arı sokmasına bağlı anafilaksi de hem bal arısı, hem de yaban arısı ile görülebilir.

Alerjik Şok Bulguları

Alerjik şok bulguları oldukça değişkendir. En sık deri, kalp ve dolaşım ve solunum sistemi etkilenmektedir. Alerjenle karşılaştıktan kısa süre sonra ortaya çıkan, ciltte döküntü kızarıklık, kaşıntı, dilde ve dudaklarında şişlik, gırtlaktaki şişlik ve bronşlardaki daralma sonucunda ses kısıklığı, nefes darlığı ve astım tablosu, kalp dolaşımın etkilenmesi sonucunda tansiyon düşmesi, kalbin hızlı atması, bayılma, sindirim sisteminin tutulumu sonucunda kusma ve kramp şeklinde karın ağrısı bulguları oluşur.
Akılda tutulması gereken önemli bir bilgi deri bulguları olmadan anafilaksi geliştirilebileceğidir.

Alerjik Şok Tanısı Nasıl Konulur?

Anafilaksi tanısı ayrıntılı bir öykü ve muayene bulguları sonucunda konulur. Laboratuvar tetkiklerinin anafilaksi tanısında önemi azdır.
Hastada bulguların ne zaman ve nasıl olduğu, daha önce benzer bir tablonun olup olmadığı, herhangi bir bilinen alerjisinin olup olmadığı, bulgular gelişmeden birkaç saat önce kullandığı ilaç veya besinler öğrenilmelidir.

Anafilaksiye neden olan alerjenlerin saptanması için kullanılan testler nelerdir?

Anafilaksi (Alerjik şok) gelişen hastalarda neden olan alerjenler kandan ve ciltten yapılan alerji testleri ile saptanabilir. Testlerde elde edilen sonuçlar daha önce alınan bilgilerle birlikte değerlendirilmelidir. Fakat testler alerjik şokun gelişiminden 4-6 hafta sonra yapılmalıdır.

Alerjik şok (anafilaksi) ile karışan durumlar

Bu durumların en başında vazovagal senkop denilen genellikle korku, stres durumlarında tansiyon düşmesi sonucu oluşan bayılma ve bilinç kaybı durumudur.

Şiddetli kurdeşen ve astım, yabancı cisim yutulması gibi durumlar da alerjik şokla karışabilir.

Anafilaksi hayati tehlike yaratan çok önemli bir alerjik reaksiyondur. Çeşitli hastalık ve durumlarla karışabilir. Bu nedenle çocuğun en uygun şekilde değerlendirilmesi ve anafilaksiye yol açan alerjenin saptanabilmesi için bir çocuk alerji uzmanına başvurulmalıdır.

Alerjik şok için doktora giderken nasıl hazırlık yapılmalıdır?

Daha önce kullanılan ilaçlar ve yapılan tahlilleri yanınızda getirmeniz yararlı olacaktır.
Çocuk alerji uzmanına giderken, daha önce kullandığınız ve reaksiyona neden olma olasılığı olan ilaçları ve daha önce yapılan tahlilleri yanınızda getirmeniz hastanın değerlendirilmesi açısından yararlı olacaktır. Gelmeden 1 hafta önce alerji şurupları ve hapları, öksürük ve soğuk algınlığı şurupları kesilmelidir. Çünkü ciltten yapılan alerji testlerinin yapılabilmesi için 1 hafta öncesinden bu ilaçların kesilmesi gerekmektedir.

Anafilakside tedavi nasıl yapılmalıdır?

Anafilaksi yaşamı tehdit eden acil bir durum olduğu için en hızlı şekilde müdahale edilmelidir. Daha önce alerji doktorunuz tarafından verilmiş olan ve içinde adrenalin olan oto-enjektör varsa hemen kullanmalı, yere yatırılarak ayakları havaya kaldırılmalı ve solunumda sıkıntı varsa suni teneffüs yaptırılmalıdır. Bu arada en yakın acil servise başvurulmalıdır.

Korunma için neler yapılmalıdır?

Anafilaksiye neden olan alerjen saptanmışsa ondan mutlaka kaçınılmalıdır. Besin alerjilerinde o besini içeren liste, ilaçlarda alerjiye yol açan ilaçla benzer yapıya sahip olan ilaçların listesini doktorunuzdan alarak yanınızda bulundurmalısınız. Ayrıca bu bilgiler aile bireylerine ve çocuk okula gidiyorsa okuldakilere de verilmelidir.

Çocuğun alerjik durumunu tanımlayıcı bir kimlik taşımalıdır. Bu kart şeklinde veya vücuda takılan takılar şeklinde olabilir.
Anafilaksi geçiren çocuklarda tekrarı halinde kullanılmak üzere adrenalin otoenjektörleri reçete edilmelidir. Aile bireylerine, kreş ve okuldaki öğretmen ve bakıcılara nasıl kullanılacağı öğretilmelidir.

Aerjik şok alerji aşısı (immünoterapi) ile önlenebilir mi?

Anafilaksi gelişen çocuklarda bazı durumlarda alerji aşı tedavisi yapılarak bu durum tedavi edilebilir.
Arı alerjisinde korunma her zaman mümkün olmadığı ve alerji aşısı da büyük oranda başarılı olduğu için bu hastalarda yapılmalıdır.
Bazı besinlerin alerjisinde belli bir yaşa gelmesine rağmen hala düzelme yoksa yararı konusunda tartışma olmakla birlikte denenebilir.
Alerji aşılarının mutlaka bu konuda eğitimli ve deneyimli olan çocuk alerji uzmanları tarafından yapılması gerekmektedir.

Sonuç olarak;

-Anafilaksi yaşamı tehdit eden sistemik bir alerjik reaksiyondur
-Sıklığı giderek artmaktadır
-Çocuklarda anafilaksinin en sık nedeni besinlerdir. Daha sonra ilaçlar ve arı alerjisi gelmektedir
-Anafilaksi bütün vücut sistemlerini etkileyebilir. Fakat en sık kurdeşen, solunum bulguları ve hipotansiyon görülür
-Anafilaksi teşhisi öykü ve muayene ile konulur.
-Anafilaksiye (Alerjik şok) neden olan alerjenler kandan ve ciltten yapılan alerji testleri ile saptanabilir.
-Anafilaksi acil bir durum olduğu için hemen en yakın acil servise gidilmelidir
-Anafilaksiden korunmak için neden olan alerjenden kaçınılmalı ve hasta bu durum konusunda bilgi veren tanıtıcı bir kart taşımalıdır.
-Hasta acil durumlarda kullanılmak üzere adrenalin oto enjektörü taşımalıdır
-Anafilaksi gelişen çocuklarda arı ve bazı besin alerjileri alerji aşı tedavisi (immünoterapi) yapılarak tedavi edilebilir.
-Anafilaksi ciddi bir durumdur. Bu nedenle mutlaka bu konuda eğitimli ve deneyimli olan çocuk alerji uzmanları tarafından değerlendirilmelidir.

Önemli Not:
Çocuk Alerji uzmanları (yeni adıyla Çocuk İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Uzmanı) doğumdan 18 yaşına kadar görülen astım ve alerjik hastalıklar konusunda özel eğitim alarak Çocuk İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Uzmanı diploması alan ve aynı zamanda da Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı olan doktorlardır.