Grip aşısı mevsimi yine geldi ve ülkemizde aşının yararı ve yapılıp yapılmaması hakkında tartışmalar başladı. Haklı olarak anne babaların da aklı çok karışmakta ve kararsız kalmaktalar. Bu yazıda son bilimsel veriler ışığında grip aşısı hakkındaki gerekli bilgileri vermeyi ve grip aşısı kimlere yapılmalı konusunu aydınlatmayı amaçladık.
Grip Hastalığı Nedir?
Grip hastalığı yani influenza genellikle ekim ve mayıs ayları arasında yayılım gösteren bulaşıcı bir hastalıktır. Her yıl milyonlarca çocuğun hasta olmasına neden olur.
Gribe influenza adı verilen virüsler neden olur. Herkes grip olabilir. Grip aniden başlayan ateş, öksürük, burun akıntısı, boğaz baş ve kas ağrısı, bitkinlik ile seyreder.
Grip Hastalığı Neden Önemlidir?
Grip hastalığı çocuklarda ciddi sonuçlara yol açan hastalıklardan birisidir. Çocuk hastaların büyük kısmı hastalığı sorunsuz atlatmakla birlikte özellikle küçük çocuklar, yaşlılar, hamileler ve altta herhangi bir hastalığı olanlarda daha ağır seyrederek tehlikeli olabilir. Görülen grip olgularının yaklaşık 100’de biri ölümle sonuçlanmaktadır. 5 yaş altı özellikle 2 yaş altında olanlarda hastaneye yatış ve ölüm olayı daha sık görülmektedir. Grip hastalığı, zatüre, böbrek yetmezliği, kalp ve beyinde iltihaba ve astımın tetiklenmesine neden olabilir. Bu durumlar bağışıklık sisteminde bozukluk olan ve herhangi bir kronik hastalığı olanlarda daha sık görülür.
Grip Hastalığını Ağır Geçirme Riski Olan Çocuklar Kimlerdir?
-6 ay -5 yaş arası çocuklar
-Kronik akciğer hastalığı (örneğin astım), kalp-damar hastalığı (izole tansiyon yüksekliği hariç), böbrek, karaciğer, sinirsel ve kan veya metabolik hastalığı (örneğin şeker hastalığı) olanlar
– Bağışıklığı bozuk olanlar
-Aspirin kullananlar
-Yuvada kalanlar
-Çok şişman olanlar
Grip Aşısı Çeşitleri Nelerdir?
Grip aşıları, inaktif (ölü), canlı ve rekombinant (DNA teknolojili) olmak üzere 3 tiptir. Ülkemizde bugün için sadece inaktif (ölü) aşı bulunmaktadır. İnaktif aşıda canlı virüs yoktur. Sadece virüsün bağışıklığı uyarması için belli bir parçası bulunmaktadır. Son yıllarda etkinliği daha geniş olan 4 virüslü (Quadrivalent ) aşılar kullanıma girmiştir. Fakat üç virüslü (trivalent) aşılarda halen kullanılmaktadır ve herhangi birisinin tercih edilmesi konusunda bilimsel otoritelerin bir önerisi bulunmamaktadır.
Grip Aşısının Koruyuculuğu Ne Orandadır?
Bizim toplumumuzda yıllardır grip aşısının etkinliği konusunda tartışmalar devam etmektedir. Yapılan çalışmalarda inaktif (ölü) aşıların çocuklarda koruyuculuğu %43-91 oranında saptanmıştır. Canlı aşı da benzer oranlarda korumaktadır. Aşı gribin şiddetini önlemede de oldukça başarılıdır. Grip olan çocukların yoğun bakıma yatışını %74 oranın azaltmaktadır. Ölümleri de %65 oranında azaltmaktadır. Görüldüğü gibi sonuçlar oldukça etkili olduğunu göstermektedir.
Grip Aşısı Kimlere Yapılmalıdır?
Grip aşısı yapılmasında sakınca olmayan 6 aydan büyük bütün kişilere önerilmektedir. Grip salgınları sırasında ölen hastaların yarıya yakının altta herhangi bir hastalığı olmayan sağlıklı kişiler olduğunun görülmesi nedeniyle daha önce sadece gribi daha şiddetli geçirmesine neden olacak bir hastalığı olan kişilere önerilirken, 2004-2005 sezonundan itibaren sağlıklı olan çocuklara da yapılması önerilmiştir.
Grip Aşısının Zamanı Ve Dozu Nedir?
Grip etkenlerinin yıldan yıla değişmesi ve kalıcı bağışıklık bırakmaması nedeniyle her yıl yeniden yapılmalıdır. Eylül ayı içinde çıkan aşının ekim sonuna kadar yapılması önerilmektedir. Fakat daha geç de yapılabilir. Grip mikrobunun sıklığının en fazla olduğu dönemler farklı bölgelerde ocak-şubat ayları olabilmektedir. Grip aşısı yapıldıktan 2 hafta sonra koruyuculuğu başlamakta ve mevsim boyunca devam etmektedir.
Grip aşısı 6 ay- 8 yaş arasındaki çocuklara ilk defa yapılıyorsa 1 ay arayla 2 doz yapılmalıdır. Daha sonraki yıllarda tek doz olarak devam edilmelidir. 8 yaşından büyüklere ise ilk defa yapılıyor olsa da tek doz olarak yapılmalıdır.
2016 yılına kadar 6-35 ay arasındaki çocuklara ½ doz uygulanmaktaydı. Fakat yapılan çalışmalar onlara da tam doz yapılmasının daha etkili olduğunu göstermiştir. Fakat hala ½ doz yapılması önerilen aşı da olması nedeniyle uygulanacak aşının prospektüsüne bakıldıktan sonra dozun belirlenmesi uygun olacaktır.
Yumurta Alerjisi Olan Çocuklara Grip Aşışı Yapılabilir Mi?
Farklı şekilde üretilen aşılarda olmakla bugün için kullandığımız hem ölü hem de canlı grip aşıları yumurta kültüründe üretilmekte ve yumurta protein kalıntısı içermektedir. Fakat miktarın çok düşük olması nedeniyle ciddi bir reaksiyona neden olması mümkün değildir. Her ne kadar aşı prospektüslerinde yumurta alerjisi olan çocuklarda yapılmaması önerilmekle birlikte Amerikan Pediatri Akademisi (AAP), ACIP (Bağışıklama Uygulamaları Danışma Komitesi) ve CDC (Hastalık Kontrolü ve Önleme Merkezi) yumurta alerjisi olan çocuklara grip aşısı yapılmasında herhangi bir sakınca olmadığını belirtmektedir. ACIP ve CDC eğer sadece kurdeşen oluyorsa herhangi bir özel önleme gerek olmadığı, fakat daha şiddetli reaksiyon öyküsü olanlarda herhangi bir reaksiyon olması durumunda (ki bu yumurtadan bağımsız olarak aşının herhangi bir bileşenine de olabilir) müdahale edilecek ilaçların olduğu bir yerde doktor gözetiminde yapılması gerektiği belirtilmektedir. AAP ise hangi şiddette olursa olsun yumurta alerjisi olan tüm çocuklara herhangi bir aşı için önerilenlerin ötesinde ek önlemler olmaksızın ölü veya canlı aşının yapılabileceğini belirtmektedir.
Rekombinant (DNA teknolojili) aşılar yumurta proteini içermemekte, fakat bugün için ülkemizde bulunmamaktadır.
Grip Aşısı Diğer Aşılarla Birlikte Verilebilir Mi?
İnaktif (ölü) grip aşısı diğer aşılarla birlikte verilebilir. Fakat enjeksiyonlar farklı anatomik bölgeye yapılmalıdır. Ayrıca zatürre aşısıyla birlikte verildiğinde daha fazla ateşe neden olduğu bildirilmiştir. Birlikte yapılabilir fakat ateşli havale öyküsü geçiren çocuklarda dikkatli olmalıdır.
Grip Aşısının Yapılmaması Gereken Durumlar Nelerdir?
-Aşının içindeki herhangi bir maddeye karşı alerji olması
-Aşı bir doz yapıldıktan sonra yaşamı tehdit eden alerjik bir reaksiyon olması
-Orta-şiddetli düzeyde ateşli veya ateşsiz akut bir hastalık durumunda yapılmamalıdır. Fakat hafif hastalık durumu aşıya engel değildir.
-Grip aşısı yapıldıktan sonraki 6 hafta içinde Guillain-Barre sendromu gelişmişse daha sonraki dozlarda dikkatli olunmalıdır
Sonuç olarak;
- Grip hastalığı yani influenza genellikle Ekim-Mayıs ayları arasında yayılım gösteren ve ağır seyredebilen bir hastalıktır
- Özellikle 6 ay-5 yaş arasında ve altta kronik hastalığı (astım gibi) ve bağışıklığı bozuk olan çocuklar grip hastalığını ağır geçirme açısından risk altındadır
- İnaktif (ölü), canlı ve rekombinant (DNA teknolojili) olmak üzere 3 tip grip aşısı vardır. Ülkemizde sadece inaktif (ölü) aşı bulunmaktadır
– İnaktif (ölü) aşıların çocuklarda gripten koruyuculuğu %43-91 oranında saptanmıştır.
– Grip aşısı yapılmasında sakınca olmayan 6 aydan büyük bütün kişilere önerilmektedir.
– Eylül ayı içinde çıkan aşının ekim sonuna kadar yapılması önerilmektedir
– Grip aşısı 6 ay – 8 yaş arasındaki çocuklara ilk defa yapılıyorsa 1 ay arayla 2 doz yapılmalıdır. Daha sonraki yıllarda tek doz olarak devam edilmelidir. 8 yaşından büyüklere ise ilk defa yapılıyor olsa da tek doz olarak yapılmalıdır.
-Yumurta alerjisi olan çocuklara grip aşısı yapılmasında sakınca olmadığı belirtilmektedir.
– İnaktif (ölü) grip aşısı diğer aşılarla birlikte verilebilir.
-Aşının içindeki herhangi bir maddeye karşı alerji olan kişilere ve aşı yapıldıktan sonra anafilaksi (alerjik şok) gelişen kişilerde aşı yapılmamalıdır.
Önemli not
Çocuklardaki immünolojik-alerjik hastalıklar için çocuk alerji-immünoloji uzmanları, yetişkinlerde yetişkin alerji-immünoloji uzmanları üst ihtisas yapmışlardır ve bu konuda deneyimli olan ve diploması olan doktorlardır. Grip aşısı için alerjik açıdan sakınca düşünülen hastaların bir immünoloji ve alerji hastalıkları uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekir.
Ayrıntılı bilgi için tıklayın
Cevapla
Want to join the discussion?Feel free to contribute!